Беларусь инқирози: йирик IT-компаниялар мамлакатни тарк этмоқчи

Ахборот технологиялари бизнеси Александр Лукашенко мухолифларининг норозилигига жавоб қайтарди. Баъзи компаниялар ўз ходимларининг бир қисмини бошқа давлатларга камида бир муддат кўчиришга тайёр. Беларус иқтисодиётининг энг тез ривожланаётган тармоқларидан бири ҳужумга учрамоқда, деб ёзади Sof.uz.

ЎҚИНГ: «Яндекс.Телемост» видеоқўнғироқ сервиси тақдим этилди – Zoom’нинг энди кераги йўқ!

Тинтувдан кейин

Россиянинг Интернет-гиганти Yandex ўз ходимларини Беларусдан чиқариб юборди, дея хабар беради The Bell ўз манбаларига таяниб. Бу хавфсизлик кучлари 13 август куни компанияда ўтказилган тинтувлардан сўнг рўй берди.

The Bell хабарига кўра, баъзи хизматчилар мамлакатни тарк этишни рад этди, бундай ходимлар Минскдан шаҳар ташқарисига эвакуатсия қилинган. Расмий равишда Яндекс баъзи бир ходимларининг ишдан олиниши ҳақидаги маълумотни тасдиқламайди, аммо буни инкор ҳам қилмайди.

«Минск офисида 300 га яқин киши ишлайди. Офиснинг ўзи, бошқа Яндекс офислари сингари, бир неча ой давомида ёпилган, шунинг учун барча Яндекс ходимлари масофадан ишлашмоқда. Баъзи ходимлар шаҳарни тарк этди», – дея изоҳ берди компания матбуот хизмати Би-би-сига.

Компания аниқ саволларга жавоб бермади. Аммо Яндекс билан боғлиқ вазият Кремлда шарҳланди.

«Биз фуқароларимизнинг ва бизнесларимиз хавфсизлигини, бизнесимиз манфаатларига риоя қилинишини жуда диққат билан кузатмоқдамиз. Ва биз Беларусда фуқароларимизга ҳам, бизнинг бизнесимизга ҳам таҳдид солмаётганига ва таҳдид солмасликларини ҳисобга оламиз», – деди Россия президенти матбуот котиби Дмитрий Песков.

13 август куни Яндекс ва Uber'нинг Минск офисларида (2018 йилда Яндех.Тахи ва Uber бирлаштирилди, аслида бу битта компаниянинг офислари) қуролланган кишилар пайдо бўлди. Улардан бири ТАСС мухбирига бинода тергов ҳаракатлари олиб борилаётганини айтди.

The Bell манбасининг сўзларига кўра, тезкор бўлим ходимлари Яндекс.Такси хизматининг сафарлари тўғрисида маълумот олишни хоҳлашган, аммо идорада олиб борилган тергов тадбирлари доирасида улар бунга эриша олишмаган.

Беларусда норозилик намойишлари икки ҳафтадан кўпроқ вақтдан бери давом этмоқда. Намойишчилар Александр Лукашенко расман президент деб эълон қилинган сайлов натижаларидан норозилигини билдирмоқдалар. Дастлабки кунларда расмийлар норозилик намойишларини шафқатсизларча бостиришди, 7 мингга яқин одам ҳибсга олинди, кўпчилик ҳибсга олинганлар калтаклаш ва ҳақоратлашдан шикоят қилишди.

«Қўрқув ва зўравонлик муҳитида стартаплар туғилмайди»

Мамлакатдаги сиёсий инқироз ИТ соҳасига таъсир кўрсатди.

2005 йилдан бери ҳукумат юқори технологиялар паркини (ЮТП) ривожлантирмоқда, бу нафақат мамлакат учун имиж лойиҳаси, балки валюта тушумини олиб келувчига айланди.

2018 йил охирида ЮТП экспорти 38 фоизга ўсиб, 1,4 миллиард долларни ташкил этди ва 2019 йилда экспорт ҳажми 2 миллиард долларни ташкил этди, деган эди мамлакат бош вазири бўлган Сергей Румас 2020 йил январ ойида.

Румас паркни иқтисодиётнинг энг тез ривожланаётган сектори ва миллий устувор ёъналиш деб атади. 2018 йил март ойида мамлакат ҳукумати ЮТП резидентларини 2049 йилгача кўп солиқлардан, шу жумладан даромад солиғидан озод қилди.

12 август куни dev.by саноат портали ЮТП резидентларининг очиқ хатини эълон қилди, унда зўравонликни тугатишга ва янги шаффоф президент сайловларига чақирди. 25 августга келиб, хатни 4 мингга яқин киши имзолади.

«Биз сиёсат соҳасидаги мутахассис эмасмиз, лекин биз технология бизнеси бўйича мутахассисмиз. Мамлакатда технологик бизнес ишлай олмайдиган шароитлар яратилмоқда. Стартаплар қўрқув ва зўравонлик муҳитида туғилмайди. Стартаплар эркинлик ва очиқлик муҳитида туғилади», дейилади мурожаатномада.

Лукашенко ва ЮТП маъмуриятига очиқ мурожаат, шунингдек, Халқаро ўйин ишлаб чиқарувчилар ассоциацияси томонидан эълон қилинди. Мактубда айтилишича, агар ҳукумат тинч аҳолига нисбатан зўравонлик ва тазйиқларни тўхтатмаса, уюшма бизнес эгаларига Белорус билан ҳамкорлик қилмасликни тавсия қилишга мажбур бўлади.

Расмийлар бизнеслар мурожаати ҳақида изоҳ бермади.Амалдаги президент Александр Лукашенко намойишларини четдан уюштирилган деб ҳисобламоқда.

2017 йил мартига қадар ЮТпни Валерий Цепкало бошқарган. У бу йил президентликка даъвогар эди, рўйхатга олинмаган, мамлакатни тарк этган ва жиноий иш бўйича халқаро қидирувга берилган.

«Киев, Санкт-Петербург, Никосия ва бошқа вариантлар»

Намойишчиларнинг калтакланиши муносабати билан, баъзи йирик IT компаниялари баъзи ходимларини кўчириш ва Белорусга инвестицияларни тўхтатиш ҳақида ўйлашди.

Яндекснинг Минскдаги идорасида хавфсизлик ходимлари пайдо бўлган куни, dev.by нашрининг ёзишича, дунёга машҳур World of Tanks компютер ўйинини ишлаб чиқувчи Wargaming, ишчиларидан зудлик билан офисни тарк этиб, уйдан ишлашни сўраган. Wargaming матбуот хизмати шундан сўнг ходимлар коронавирус билан боғлиқ ҳолда уйдан ишлаётгани ҳақида хабар берди.

Кейин 13 августда App2Top.ru порталида Wargaming асосчиси Виктор Кислининг Фейсбукдаги ёпиқ гуруҳида чоп этилган хатининг скриншоти пайдо бўлди. Унда айтилишича, компания «форс-мажор ҳолатлари бўлган тақдирда баъзи ходимлар ва уларнинг оила аъзоларини бошқа давлатларга кўчириш режасини» ишлаб чиқмоқда.

Мактубда айтилишича, компания ҳар бир ходимнинг позициясини тушунади. «Биз масофадан туриб ишлаш вариантлари устида ишламоқдамиз: Киев, Санкт-Петербург, Никосия ва бошқа вариантлар», – деб ёзади Виктор Кисли.

Бошқалар ҳам ходимларни кўчириш ҳақида ўйламоқда. Масалан, IBA Group компаниялари алянси ўз ходимларининг бир қисмини Чехия, Болгария ёки Украинага ўтказиш имкониятини кўриб чиқмоқда.

«Бошқа мамлакатларда имкониятлар мавжуд. Биринчидан, биз ўз ходимларимизни сақлаб қолишни, шунингдек Беларус Республикасидан ташқаридаги бозордаги иштирокимизни кўпайтиришни истаймиз», – деди ходимларни ривожлантириш бошқармаси бошлиғи Тамара Бутова Б-би-сига.

EPAM асосчиси Аркадий Добкин ходимларга мурожаатида компания «қариндошлари ноҳақ ҳибсга олинган ёки бошқа йўл билан азобланганларга ёрдам беради», деб айтди.

EPAM шунингдек, норозилик намойишлари қурбонларига ёрдам бериш учун маблағ ажратди. Уларга IT мутахассисликлари бўйича бепул ўқитиш таклиф этилди.

Белорусда иш одатий тарзда давом этмоқда, деярли барча ходимлар ишлайди – уйдан кимдир, офисда кимдир, дейди Аркадий Добкин матбуот хизмати орқали Би-би-сига.

Беларус компаниялари билан бир қаторда, чет эл инвесторлари ҳам мамлакатдан чиқиб кетишлари мумкин. Масалан, Viber мессенжерига эгалик қиладиган Япониянинг Rakuten компанияси Белорусга киритиладиган инвестицияларни тўхтатиши мумкин, деди Rakuten Viber бош директори Жамел Агауа 21 август куни Forbes Россия журналига.

«Эҳтимол, агар вазият яхшиланмаса, биз Беларусга бошқа сармоя киритмаймиз», деди у.

«Агар буни кўрмасак, биз қарор қабул қилишимиз керак ва биз Белорусдаги ишчиларимизга Россия, Украина ёки Ғарбий Европадаги офисларимиздан бирига ўтишни таклиф қиламиз», деди компания раҳбари.

ЎҚИНГ: Ўзбекистонда Yandex хизматларига ягона обуна – Yandex.Plus йўлга қўйилди