Америкага супервулқон хавф солмоқда

  •   Saroy
  •  1098
  •  20.07.2018 17:53

Америкага супервулқон хавф солмоқда

Йеллоустоун супервулқонига унчалик узоқ бўлмаган жойда, яъни Гранд Тетон Миллий боғида қояларда ёриқ пайдо бўлди. Тобора кенгайиб бораётган ёриқлар энг камида туристлар учун жароҳат олиш ёки упирилиш хавфини келтириб чиқаради. Яна ким билади, эҳтимол, бу  вулқон уйғониши аломатидир, шу боисдан ҳам  саёҳатчилар учун Миллий боғнинг бир қисми ёпиб қўйилди.

Геологлар ушбу ҳудудни доимий равишда кузатиб борадилар. Чунки Йеллоустоун супервулқони, ондо-сонда отилса-да, лекин отилиш жараёни жуда жиддий кечади. Унинг охирги отилиши бундан 630 000 йил аввал содир бўлганди ва бу сайёрамиз тарихидаги энг йирик вулқонларнинг бири ҳисобланади. Ушбу вулқоннинг тахминан ҳар 600 000 йилда бир марта отилиши ҳисобга олинадиган бўлса, демак яқин орада у қайтадан ўйғониши мумкин. Геология ўлчамлари билан ҳисоблаганда, албатта, плюс-минус бир неча минг йиллари билан. Лекин барибир, айнан ҳозир бўлмаслигига ҳам кафолат йўқда.

Йеллоустоун вулқонининг отилиши тахминан шундай кўринишда бўлади

Айни пайтда Йеллоустоун вулқони Ер қаъридан эриган жисмларни йиғиб ўзининг магматик камерасини «қайта қувватлантираяпти». Олимлар ҳамон вулқоннинг отилишини олдиндан аниқ айтиб бера оладиган восита ўйлаб топа олганларича йўқ, лекин камера қанчалик тез суръатда магма билан тўлиб бораётганини ўлчаб бориш мумкин. Келгусида маълум бир статистика йиғилса, вулқон отилиши қачон бошланишини олдиндан айтиш мумкин бўлар. Вашингтон штати Университети тадқиқотчиларининг таъкидлашича, айнан камеранинг магмага тўлиши вулқон отилиши жараёнига асос бўлади. «Бу худди  печкадаги кўмирга ўхшайди», — дейди тадқиқот муаллифларидан бири профессор Питер Ларсон. «У қозонни қиздиради. Қозон ёрилади»

Камера керагича тўлгандан кейин, магматик шлейф ўз навбатида пастдаги риолитни қиздиради, бу портлаш хавфини туғдиради, кремний билан тўйинган жисмлар охир оқибатда портлашни келтириб чиқаради. Ташқарига 1000 куб километр магма отилиб чиқади. Бу эса атроф ҳудудлардаги ҳаётни бутунлай нобуд қилиши мумкин ва бутун сайёрамиз ҳаётига салбий таъсир кўрсатади.

ЎҚИНГ:НАСА ўзга сайёраларни инсониятдан ҳимоя қилмоқчи

Ҳозирда олимлар вулқонни уйқуга кетказиш режаси устида иш олиб бормоқдалар. Лекин бунинг оддий ва амалий усули ўйлаб топилганича  йўқ.  Масалан, NASA магматик камерага ўн километрлик шахта бурғулаб, унга катта босимда сув жўнатиш йўли билан вулқонни совутиш таклифини илгари сурмоқда. Бироқ, агар бурғуланадиган нуқта нотўғри олинадиган бўлса,  биз ухлатмоқчи бўлган вулқон ҳақиқатда ўйғониб кетиши мумкин, дейди америкалик олимлар.

 

Terabayt.uz сайтининг видеолари: Youtube'даги каналимизда!