Коллайдернинг сайёрамиз учун хавфи: айрим олимлар сценарийни қуйидагича тасвирламоқда

  •   Saroy
  •  882
  •  05.10.2018 16:48

Коллайдернинг сайёрамиз учун хавфи:  айрим олимлар сценарийни қуйидагича тасвирламоқда

Британиялик олим Мартин Рис элементар зарраларни ҳайдаш синовида озгина хатога йўл қўйилса нима бўлишини башорат қилди. Натижа эса жуда қайғули.

Катта адронли коллайдерда амалга оширилаётган  экспериментлар (БАК) 2008 йилдан буён давом этмоқда. Гарчи шу ўтган вақт мобайнида бирорта сайёрага зарар етмаган ва бирорта олам сочилиб кетмаган бўлса-да, дунёнинг турли жойларидан мутахассислар қайғули башоратларни ҳам айтишмоқда. Британиялик Мартин Рис  ҳам ана шундай тушкун кайфиятда башорат қилаётган олимлардан ҳисобланади. Унинг айтишича, элементар зарраларни ҳайдашда хатога йўл қўйиш  жуда даҳшатли оқибатларга олиб келиши мумкин.

Олим ўзининг  «Келажак ҳақида: инсоният истиқболлари» деб номланган янги китобида БАК ичида кечаётган жараён назоратдан чиқиб кетса қандай оқибатларга олиб келишини учта сценарий бўйича  баён қилган.

ЎҚИНГ:«Сайёра овчилари»: TESS Ерга ўхшаш иккита сайёрани кашф этди

Биринчи — «классик жанр» деб айтилади: қора туйнук  пайдо бўлади ва шу заҳотиёқ Ерни ўзига тортиб кетади. Иккинчиси страпелька ёки ғалати  материя билан боғлиқ. Бу фақат ғалати кваркалардан ташкил топган материя бўлиши мумкин ёки  пастга, юқорига тенг ажралган ғалати кваркалардан ташкил топган алоҳида адронларга бўлинмаган кварка жисмларидир. Аммо материянинг тузилмасидан қатъий назар Риснинг тахмин қилишича, коллайдер ичида пайдо бўлган страпелькалар Ердаги барча материяларнинг  ғалати шаклга ўзгаришини келтириб чиқаради. Бундай жараён натижасида сайёрамиз диаметри икки юз метрча келадиган сферага айланади.

Рис баён қилаётган учунчи сценарий эса қуйидагича кечади: Олам мутлақо бўш кенгликка айланади ва унда ҳеч нарса, ҳатто алоҳида зарраларнинг фундаментал узаро ҳаракати ҳам бўлмайди. Бунга сабаб шуки, зарралар тўқнашуви чоғида тўпланиб қолган қувват  “бўшлиқ тўқималарининг парчалаб кетишига” олиб келиши мумкин.

Аммо Катта адрон коллайдери лойиҳасига кирувчи Ядро тадқиқотлари бўйича Европа ташкилоти мутахассисларининг таъкидлашича, ҳавотир олишга ўрин йўқ.  БАК хавфсизлиги бўйича гуруҳ ўз ҳисоботини 2003 йилдаёқ эълон қилган эди. Унда  зарраларни ҳайдаш эксперименти дунёмиз учун мутлақо хавф туғдирмаслиги айтилганди. «БАК ичида нима юз бераётган бўлса, табиатнинг ўзи бу ишни  Ер ва бошқа коинот жисмлари пайдо бўлгандан бери қилиб келади, — дейди олимлар.

ЎҚИНГ:Ажралиш бўлмайди: ХКС атрофидаги можаролар