Таркибида сув кўп бўлган ёқилғининг аланга олишини кўринг
Россия Фанлар академияси қошидаги Юқори ҳарорат бирлашган иститути (ЮҲБИ) олимлари таркибида кўп сув бўлган ёқилғининг ёниш жараёнини кузатишди ва бир йўла ушбу жараённи бошлаш учун шарт-шароитни ҳам аниқлашди. Транспортларда таркибида сув бўлган ёқилғидан фойдаланиш ис гази ажралиб чиқишини камайтиришга ёрдам беради. Ушбу тажриба натижалари баён қилинган мақола Proceedings of the Combustion Institute журналида нашр қилинди. Тадқиқот Россия илмий фонди (РГФ) гранти билан қўллаб қувватланган.
Кўпиклаштирилган эмульсия ўзида кислород пуфакчаларидан таркиб топган кўпикли суюқликни ташкил этади. Суюкликнинг ўзи иккита фазадан иборат бўлиб, оддий шароитларда улар бир-бири билан аралашмайди. Ўзининг таркибидан келиб чиқиб, кўпиклашган эмульсиядан саноатнинг турли соҳасида ювиш воситалари ва озиқ-овқат қўшимчалари сифатида фойдаланиш ҳам мумкин.
ЎҚИНГ:Кийим ва пойабзал босиб чиқарувчи 3 D принтери
Яқиндагина олимлар кўпиклашган эмульсиядан ёқилғи сифатида фойдаланиш мумкинлигини исботлаган эди. Натижада аввалги тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаги, маълум бир шароитда таркибининг 95 фоизи сувдан иборат бўлган эмульсияни ёқиш мумкин экан. Шу билан бирга, сув анъанавий ёқилғи турларига қараганда нархни сезиларли равишда пасайтиради ва кўпикли эмульсиянинг экологик тозалигини оширади. Ёқилғи сифатида ишлатилаётган тизим кислороднинг пуфакчаларидан ташкил топган бўлиб, ёниш учун таркибида мой, сув, эмульсия мавжуд ва улар сув ҳажмига қараб тақсимланган. Мой сув билан аралашиши ва бир таркибли аралашмага айланиши учун тизимга сув билан мойни бир-бирига “ёпиштирадиган” устки-фаол молекулалар қўшилади.
Олимлар таркибида сув миқдори 40 фоизни ташкил қилган бир нечта эмульсиянинг ёниш жараёнини кузатишди. Маълум бўлишича, ушбу жараён сув асосида кўпик ёнишидан фарқ қилади (Эмульсиядан фарқи шуки, у фақат икки қисмдан иборат бўлади: бир таркибли суюқлик ва унга аралаштирилган газ). Шунингдек, олимлар ёниш жараёнининг барча асосий характеристикасини ўлчаб кўришди: детонация олдида алангани тезлаштиргич (ёқиш нуқтасидан то детонациягача бўлган масофа)дан тортиб, аланганинг тарқалиш тезлигигача.
ЎҚИНГ:Лас-Вегасда энг сўнгги инновацион ғоялар намойиш қилинмоқда
Тадқиқот муаллифларининг таъкидлашларича, кўпикли эмульсия ёниши унинг ичида кўпикнинг парчаланиши билан кузатилади ва сув томчилари пайдо бўлишига олиб келади. У ёниш ўчоғидаги иссиқлик энергиясининг сарфини белгилайди. Томчи диаметри эмульсия ёнишининг тўлиқ модулини олиш учун иссиқлик самарасига, ёниш ҳароратига ва аланга кўрсаткичига жуда кучли таъсир кўрсатади. Чунки сув томчисининг диаметрини экспериментал аниқлаш муҳимдир. Бунинг учун олимлар ёнишдаги аралашманинг лазер нуридан ўтгандан кейин олинган маҳсулот оқимини суратга олишди. Детонация тавсифини ўрганиш учун олимлар бошқа тажрибани ўтказиб кўришди. Улар эмильсуяни унчалик катта бўлмаган қувур ичида ёқиб кўришди ва аланганинг тарқалиш тезлигини ҳамда детонация олдидан тезлашишини ўлчаб кўришди. Ушбу ўлчашларнинг натижалари таҳлили шуни кўрсатдики, ёнишнинг тезлашиши одатда унчалик катта бўлмаган босимли тўлқинни юзага келтириб, пайдо бўлган сув томчиларини кичрайтиради. Бу маълумотлар ёниш механизми ва унинг турли факторларига таъсирини аниқлашга ёрдам берди.
«Мазкур ишда биз аланга тезлигини ўлчаш ва қувур ичидаги кўпикли эмульсиянинг ёниш жараёнидаги босим тарқалишининг экспериментал натижаларини илк бор тақдим этдик. Аланга жабҳаси билан сиқилган тўлқинларнинг биргаликдаги ҳаракати кўпикли эмульсиянинг ёниш тезлигига таъсир этади. Биз таклиф қилганимиздек, аланга ва эмульсия детонациясининг тезлашиши тизимнинг суюқлик фазасида портлаб қайнаётгани билан боғлиқдир», дейди Юқори ҳарорат бирлашган иститути етакчи илмий ходими Борис Кичатов.
ЎҚИНГ:Sony PlayStation VR – 2016 йилнинг энг яхши ихтироларидан бири
