Ёнғин, қарз ва қамоқ: қисматни қора қилган криптовалюта

Криптовалюта ва майнингга сармоя киритиб бойиб кетган омадли кишилар ҳақидаги хабарлар кўпчиликнинг уйқусини қочиргани рост. Ушбу соҳани хазиналар ороли деб биладиганлар сони ҳам борган сари кўпаймоқда. Аммо осон топилган пуллар қўлдан осонгина чиқиб кетиши ҳақида ҳам юзлаб мисоллар келтириш мумкин. Улар соҳада омадини синаб кўраман деб, бор жамғармасидан айрилади, қарзга ботади ҳатто ҳаётдан эртароқ кетиш чорасини ҳам излаб қоладилар. Қуйида келтирилган мисоллар мазкур бизнесда янада эҳтиёткорроқ бўлишга чақирса ажаб эмас.

Криптовалюта туфайли ўзгаларни бош-панасиз қолдириш

2018 йилда Примория улкасидаги Артем шаҳарчасининг 8 та квартираси ёним кулга айланди, яна бир қанчаси аланга натижасида тарқалган тутун, иссиқ ва кўп сув сепилиши натижасида  яшаб бўлмайдиган даражага келиб қолди. Яхшиямки, ёнғин туфайли қурбонлар бўлмади, гарчи айримлар ҳаёти қил устида қолган бўлса ҳам, чунки ёнғин тунда рўй берганди.

ЎҚИНГ:Алданганлар анчагина: фирибгарлар Google Play’да Ethereum токенини 388 доллардан таклиф этмоқда

Ёнғинга майнинг фирмасининг ишлаши натижасида  қисқа туташув ёки электр тармоғидаги кучайиш сабаб қилиб кўрсатилди. 

Маҳаллий оммавий ахборот воситаларининг ёзишича, шу ерда яшайдиганлар ёнғин қолдиқлари орасида криптовалюта топадиган ускунанинг кулга айланган қолдиғи ётганини айтишган. Шунингдек, улар квартираларнинг бирида  электр энергияси истеъмоли ҳаддан ортиқ бўлганига ҳам гувоҳ бўлишган, тасаввур қилинга, ўртача кўрсаткичдан 12 баробар кўп электр энергияси истеъмол қилинган. Бу майнингга алоқаси борлигига ишорадир. Бундан ташқари, қўшнилар ёнғин бўлиши олдидан бир киши квартирадан отилиб чиққанини, унинг қўлида иккита тизимли блок ҳам борлигини кўришган.

Гарчи, ҳеч ким қурбон бўлмаса-да, кўрилган зарарни ҳеч нарса билан ўлчаб бўлмайди –  25 киши бошпанасиз қолган. Яна бир қанча квартираларни қайта таъмирлаш керак бўлган.  Хўш уйда майнинг қилиб топилган даромад ёнғиндан кўрилган зарарни қоплармикан?.

Криптовалюта туфайли қарзга ботиш

Криптовалютага жалб қилинган ва оқибатда йўқотилган маблағ сармоячининг ўзиники бўлса, бу эҳтимол унчалик фожеа саналмас, лекин рақамли танга сотиб олиш учун баровдан қарз олинган бўлсачи, бу энди ҳақиқий фожеа саналса керак.

ЎҚИНГ:Стив Вознякнинг криптовалюта лойиҳаси барбод бўлди

Мана шундай таваккалчи йигитларнинг бири Reddit нашрига ўзининг бошидан ўтказганларини сўзлаб берди. Криптоинвесторнинг таъкидлашича, виртуал валюта топиш учун  500 минг доллар бизнес-кредит олган.  Бу унинг илк хатоси эди. Иккинчи хатоси жалб қилинган маблағнинг катта қисмини энг нохуш  лойиҳа бўлмиш,  Bitconnect’га ишлатган. Ушбу лойиҳа Понци схемаси  асосида уюштирилган эди ва 2018 йил январда ёпилди. Унинг юзлаб инвесторлари эса, бор-будини йўқотиб,  бармоқларини бурнига тиқиб қолаверди. Кредит олган йигит  энди катта қарзни ҳам тўлаши керак.

Энг ҳайратланарли жойи шундаки, ҳатто тажрибали криптоинвесторлар ҳам баъзан бўйнигача қарзга ботар экан.

Биткоинга муваффақиятли маблағ сарфлаган америкалик охир-оқибат солиқлар бўйича 50 минг долларлик қарзга эга бўлди.

У 2017 йил бошида 8 та танга сотиб олишга улгурди ва ҳатто криптоолтин нархига чиққан пайтда сотишга ҳам муваффақ бўлди. Яъни, сармоячи сарфлаган 7,2 минг долларлик маблағ билан йил охиригача 120 минг долларлик фойда кўрди, аммо кўрилган даромадни у энди алткоинга тикди. Бозор қулаши етмаганидек, яна унинг барча инвестпортфели ҳам 30 минг долларгача арзонлашиб кетди.

Катировканинг шу қадар тушиб кетишига қарамай, криптотрейдер 22,8 минг доллар фойда билан чиқди. Афсуски, у кейинроқ билдики, биткоинлар сотувидан тушган фойдадан ўзи яшаб турган штатга 50 минг доллар солиқ ҳам тўлаши керак экан. Бошқача айтганда, солиқларни ҳисобга олганимизда, унинг кўрган зарари 27 минг доллар бўлди.

Трейдернинг таъкидлашича, у қарзни тез орада тўлай олмайди, чунки унинг йиллик даромади бор-йўғи 47 минг долларни ташкил қилар экан. Энди у қонун бўйича қамоққа ҳам олиниши  ҳам мумкин.

Криптавалюта туфайли сўнгги чақалардан айрилиш

Икки сменада ишлаш, машинада тунаб юриш, дўстининг уйида ювиниб олиш, бу  канадалик криптовалюта ишқибозининг  кундалик ҳаёти. Бундай тежамкорликнинг ҳаммаси яна кўпроқ криптовалюта олиш учун экан.

ЎҚИНГ:Шарпа трейдерлар: фирибгарлар пулингизни умаришнинг янги усулини қўлламоқда

Кундузи у омборда юк кўтаргич техникасининг оператори бўлиб ишлайди, кечалари эса буюртмачиларга  овқат ташийди. Ойлик ижара тўлови  800 Канада доллари туради. Йигитча шу пулни ҳам беҳуда сарфлаш, деб баҳолади ва машинасида яшай бошлади. Кечалари у машинаси билан дўстининг гаражида қолади. Камига, дўсти унга ваннасида чўмилишга ҳам рўхсат берди.
Бундай қаттиқ тежамкорлик ва ҳолдан тойгунча ишлаш йигитчага инвестпортфелини 6 минг Канада долларигача шакллантириш имконини берди. Бундан ташқари, у ҳар ойда  криптага яна 2,5 тыс Канада .долларини сарфлайдиган бўлди. Унинг қатъиятлилига фақат ҳавас қилиш мумкин, аммо буларни барчаси уни хонавайрон бўлишдан қутқариб қолармикан?

Криптовалюта васвасаси чегара билмайди. Ҳозирча, ёш канадалик рақамли тангалардан катта пул топаман, деб орзуга берилиб, машинасида ухлаб юрган бир пайтда, қирқ ёшли  австралиялик криптовалюта бозорига ўйламай бурнини тиқиш натижасида  кўрган зарарини ҳисоблаб ўтирибди.

Сидней шаҳри фуқароси Дерек Роуз  2017 йилда ўзининг пенсия жамғармасини коинларга тикди  ва атиги бир неча ой ичида миллионерга айланди, кейин бир зумда ҳамма пулидан айрилди.

20 йил давомида собиқ журналистнинг пенсия ҳисобига 200 минг доллар жамғарилган эди. 2017 йилнинг баҳорида криптобозор авжига чиққан маҳал, у бор пулини криптовалюта олиб сотарлигига тикди ва декабрнинг ўрталарига келиб унинг биржадаги ҳисобида маблағи 7 миллион долларга етди. Бу бахтли якунланган  тарихга айланиши мумкин эди. Афсуски, Роуз биткоин ва бошқа рақамли тангалар нархининг кутилмаганда жуда пастлаб кетиши оқибатида бор пулини бир зумда йўқотди.

ЎҚИНГ:Биткоин ишончни йўқотмоқда

Жадвалда btc нархини, декабрда унинг кескин тушиб кетганини кўриш мумкин

Шунча йўқотиш ҳам австраликнинг ҳовурини босолмади — у ҳали ҳам пулларини қайтариб олишдан умидини узгани йўқ. Нима ҳам дейиш мумкин, нафақахўрга омад тилашдан бошқа илож йўқ. Агар, бу сафар ҳам  омади келмаса, австралиялик қария кексалик гаштини суриш бахтини кўрмай ўтиб кетиши тайин.

Криптовалюта савдоси туфайли панжара ортига тушиш

Суд Жанубий Калифорнияда яшовчи  фуқарони криптовалюта билан ноқонуний савдо қилганликда айблади. Энди 50 ёшли Тереза Тетли ўмрининг бир йилини панжара ортида ўтказишга тўғри келади. Бу ҳали ҳаммаси эмас.

Тереза Тетли озодликдан маҳрум бўлганидан ташқари,  40 та биткоиндан, 25 та олтин қуймасидан ва 300 минг долларидан ҳам ажралади.

Америкалик омадли хоним криптоолтин савдосини даромадли бизнесга айлантиришга муваффақ бўлиб, 2014 йилдан то  2017 йил охиригача, йилига 300 минг доллардан фойда кўрди.   Ишбилармон аёл гиёҳванд моддалар савдосидан ортирган пулини биткон орқали тозалаб олмоқчи бўлган харидор билан олди-берди қилаётганда қўлга тушди. Кейин маълум бўлишича, мижоз махсус хизмат идораси агенти экан, оқибатда Тетли турмага қараб йўл олди. 

Терговчилар аёлнинг криптовалюта билан ноқонуний савдо қилганини исботлай олди, яъни у лицензиясиз ишлаган ва пул ювган. Хуллас, криптовалюта бизнеси билан шуғулланиш Тетли учун бир йиллик қамоқ жазоси, 40 та биткоин, 25 та олтин қуйма ва 300 минг долларга тушди.

Криптовалюта туфайли ўз жонига қасд қилиш

Хитойлик трейдер OKEx криптобиржаси раҳбариятини унинг пулларини қайтариб беришга кўндириш учун энг сўнгги чорани қўллашга уриниб кўрди: криптопуллар жинниси Гонконгдаги компания биноси остонасида бир банка дихлорфос ичишга уринди. Инсектициднинг ушбу дозаси ўлимга олиб келади, ҳар қалай  фожеанинг олди олинди.

Трейдернинг бундай қалтис чорани қўллашига унинг 2018 йил 31 мартда   1,75 миллион доллар йўқотгани сабаб бўлди.  

ЎҚИНГ:Facebook ҳам ўз криптовалютасини чиқармоқчи 

Криптоолтинга қўйилган фьючерс нархлари кутилмаганда кескин тушиб кетди. Қандайдир қисқа вақтда  30-40 фоизга арзонлашиши нафақат биткоин эгаларини, бошқа ҳар қандай маҳсулот эгаларини ҳам хонавайрон қилиши мумкин. Нархнинг бу қадар инқирози биржада барча шартномаларни бекор қилишга  олиб келди. Компаниянинг ушбу қарорини ҳамма ҳам қонуний, деб баҳолаган йўқ, албатта, лекин барибир факт фактлигича қолади, яъни хитойлик трейдер каби яна юзлаб одамлар бор-йўғидан айрилди.

Умидсизликка тушган трейдер қўлида бир банка дихлорфос ушлаганича,  унинг фьючерс бўйича позициясини ёпиш ноқонуний бўлганлигини таъкидлади. Ўз жонига қасд қилиш йўли билан таҳдид қилиб, у эҳтимол компания пулларини қайтариб беришидан умид қилгандир. OKEx эса мижози билан музокара килиб ўтирмади, трейдер ҳар қалай, дихлорфос таъмини тотиб кўриш ниятидан қайта қолди.

Хонавайрон бўлиш, қарзга ботиш, қамоқ, буларнинг барчаси кримтовалютага берилиш жаҳаннам сари йўл бўлиб кўриниши мумкин. Ҳақиқатда эса юқорида келтириб ўтилган мисоллларнинг бачаси  аслида омадсизлар рақамли тангалардан зарар кўрганийўқ, балки ўзларининг эҳтиётсизлигидан шу аҳволга тушишди. Бундай вазиятга тушмасликнинг йўли оддий, у ҳам бўлса криптовалюта савдосида фақат йўқотишга руҳан тайёр бўлган миқдордаги пулингиздан кўп пул тикмасликдир. Барчасига етти ўлчаб кейин қўл уриш аққли кишиларга хос ишдир, қолаверса аввал бошда малакали ҳуқуқшунос билан маслаҳатлашиб қўйиш ҳам фойдададан ҳоли бўлмайди.